Öz
Bu makalede, Türkiye'nin ilk ulusal televizyon kanalı olan TRT'nin yayın hayatına yeni başlayan kanalı TRT Afrika üzerinde durulmaktadır. Makalede TRT Afrika’nın kıtaya etkisi ve kıtada karşılaşabileceği fırsatlar ve zorluklar ele alınmaktadır. ‘’Olduğu gibi Afrika’’ sloganıyla yola çıkan TRT Afrika, Afrika ülkelerinde birçok insanın güvenilir haber ve eğlence kaynağı haline gelmeyi amaçlarken bölgedeki dil çeşitliliğine yönelik olarak farklı dillerde yayın yapmayı planlıyor. TRT Afrika'nın Türkiye ve Afrika arasındaki kültürel ve ekonomik bağları güçlendirmek için yaptığı çalışmalar, Türkiye’nin bölgedeki imajını olumlu etkilerken neokolonyal güçleri rahatsız ediyor. Bununla birlikte makale, TRT Afrika'nın karşılaşabileceği bazı zorluklara da değiniyor. Özellikle, bölgeden bölgeye değişiklik gösteren sektör kuruluşları, TRT Afrika'nın bu bölgelerde yayın yapmasını zorlaştıracaktır.
Ayrıca, Afrika kıtasındaki diğer medya kuruluşlarıyla rekabet etmek zorunda kalan TRT Afrika, bu rekabet ortamında farklılaşmak için yaratıcı çözümler bulmak zorunda kalabilir. Makale, TRT Afrika'nın Afrika kıtası üzerindeki etkisinin kanalın geleceği açısından da birçok fırsatlar sunabileceğine işaret ediyor. Özellikle, Türkiye'nin Afrika kıtasındaki yatırımları arttıkça TRT Afrika'nın bu yatırımları daha da görünür kılması mümkün olacaktır. Bunun yanı sıra, TRT Afrika'nın, Afrika kıtasındaki diğer medya kuruluşlarıyla iş birliği yaparak ortak projeler geliştirmesi de bir fırsat olarak değerlendirilebilir. TRT Afrika'nın başarılı olabilmesi için farklılaşma, yaratıcılık ve iş birliği gibi stratejiler bölgedeki diğer medya kuruluşlarıyla girilen yarışta kanala üstünlük sağlayacaktır. Sonuç olarak, bu makale, TRT Afrika'nın yumuşak güç olarak Afrika kıtası üzerindeki etkisini ve önemini vurgularken, bölgedeki fırsatlara ve zorluklara da değinmektedir.
TRT Afrika’nın Kuruluşuna Giden Süreç
TRT Afrika, Mart 2023’te TRT ile Afrika Yayın Birliği (The African Union of Broadcasting) tarafından İstanbul’da düzenlenen TRT-Afrika Yayın Birliği 1. Yayıncılık Zirvesi’nde gerçekleştirilen lansman ile yayın hayatına başladı. Pek çok Afrika ülkesinden temsilcinin katıldığı zirvede Türkiye-Afrika ilişkileri ve TRT Afrika’nın geleceğine dair yeni hedefler belirlendi. Peki geçtiğimiz mart ayında gerçekleştirilen bu lansman, bundan 10 belki de 20 yıl öncesinin hedefiydi diyebilir miyiz? Kuşkusuz Türkiye, 21. yüzyılda bölgesel güç olma yolunda ilerlerken küresel iş birliğini de geliştirmeyi ihmal etmedi. Nitekim Türkiye’nin uygulamış olduğu kazan-kazan politikası kendine Afrika’da da ortaklar bulacaktı. Türkiye, tarihi, manevi, dini ve kültürel bağlara sahip olduğu Afrika’yı dış politikasında öncelikli hale getirdi. (1) 2003 yılında Afrika ile Ticari ve Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi Stratejisi hayata geçirildi. 2005 yılı Türkiye’de Afrika Yılı olarak kabul edildi. 18-21 Ağustos 2008 tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirilen Birinci Türkiye-Afrika İş Birliği Zirvesiyle başlatılan Afrika açılımı, TRT Afrika’nın kuruluşuna giden süreçte ilk basamak görevi gördü. Devamında 9-10 Mayıs 2012 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilen ve 54 Afrika ülkesinden temsilcilerin katıldığı Türkiye-Afrika Medya Forumu bu süreci hızlandırdı. İbrahim Kalın forumda yaptığı konuşmasında, ‘’Afrika bizim için herhangi bir kıta değil, ilişkilerimizin yüzlerce yıla sâri olduğu bir coğrafya. Özellikle son yıllarda Türkiye’nin dış politikasındaki çeşitlenmeyle beraber Afrika’ya olan ilgimiz de farklı bir şekilde arttı… Bu Forum’un da aslında önemli hedeflerinden bir tanesi Afrika’yla Türkiye arasındaki iletişim kanallarını doğrudan ve direkt hale getirebilmektir.’’ dedi. (2) Bu zirvelerle ve devamında akdedilen anlaşmalarla anlıyoruz ki TRT Afrika’nın kuruluşuna giden süreçte ikili ekonomik iş birliğinin artırılması ve devamında güçlü kültürel bağların kurulması amaçlanmaktaydı. Günümüzde geldiğimiz noktada ise TRT Afrika’nın, kurulan bu güçlü bağların meyvesi olduğunu ileri sürebiliriz.
TRT Afrika’nın Kuruluş Amacı
Günümüz Türk ve Afrika halklarının arasındaki kopukluk oldukça şaşırtıcı. Zira 20. yüzyılın ortalarında Mısır’dan Somali’ye doğru güney istikametinde, Fas’a doğru batı yönünde ve Çad Gölü havzası içindeki merkezi yerleşim yerlerini yüzlerce yıl, yaya ve binek hayvanları veyahut basit su taşıtları ile karış karış tanıyan Osmanlıların yerini neredeyse günümüz devletlerinin adlarını bile bilmeyen nesiller aldı. (3) Fakat, bundan çok değil aynı tarihlerde, sömürgeciliği hala dayatmaya çalışan ve kıtada derin izler bırakan Batılı ülkelerin kıta halklarına karşı olan tutumu, onları kendi nüfuzlarını yaymaktan geri durdurmadı. Öte yandan Türklerin kıtadaki uzun hakimiyet ve idare dönemi ile Afrikalılarla tesis ettiği dostluk ve kardeşlik ilişkileri göz önünde bulundurulduğunda günümüzde sürdürülen Afrika çalışmaları oldukça yetersiz görünüyor. (4) Türkiye’ye ne oluyor da yüzyıllar öncesinde kıta halklarıyla kurduğu gönül bağını keser hale geliyor? İşte TRT Afrika, kesilen bu bağı yeniden kurmak, kıtada faaliyet gösteren France 24, BBC, DW gibi eski sömürgeci ülkelerinin medya kuruluşlarıyla rekabete girmek ve ikili ilişkilere yeni bir soluk getirerek Afrika ile Türkiye arasındaki kültürel ve ticari ilişkileri daha da geliştirmek için kuruldu.
TRT Afrika’nın Kıta Üzerindeki Etkisi
TRT Afrika'nın Afrika'ya etkisini çeşitli açılardan değerlendirmek mümkündür. Öncelikle, kanalın Afrika'da yayın yapması, Türk kültürünün ve Türkiye'nin güncel olaylarının Afrikalılar tarafından daha iyi anlaşılmasını sağlayacak. Bu, Türkiye ile Afrika ülkeleri arasındaki kültürel etkileşimi artıracak ve böylece iki taraf arasındaki dostane ilişkileri güçlendirecektir. TRT Afrika'nın bir diğer etkisi, Türk vatandaşlarına Afrika’daki gelişmeler hakkında bilgi vererek onların Afrika'yla daha iyi bir şekilde entegre olmasını sağlayacak olmasıdır. Nitekim kıtadaki gelişmeler maalesef Türk kamuoyuna ağırlıklı olarak uluslararası haber ajansları vasıtasıyla ulaştırıldığı için çoğu kez objektiflikten uzak ve taraflı olabiliyor. Kaldı ki bu durum Türk kamuoyunun Afrika’yı yanlış tanımasına hatta kıtadaki gelişmelere Batılı bakış açısıyla yaklaşmasına yol açabiliyor. Dolayısıyla kamu ya da özel alanda Türk medyasının alacağı yeni inisiyatifler çerçevesinde kıtadaki gelişmeleri Türkiye kamuoyuna doğrudan aktarmak çok önemli bir boşluğu dolduracaktır. (5) Ayrıca, TRT Afrika'nın Afrika'da yayın yapması, Türkiye ile Afrika arasındaki ticari ve ekonomik ilişkileri de güçlendirecektir. Kanal, Türk işletmelerine ve girişimcilere Afrika'daki fırsatları göstererek, ticari iş birliği ve yatırımları artıracaktır. Sonuç olarak, TRT Afrika'nın Afrika'ya etkisi, kültürel, sosyal, ekonomik ve ticari boyutlarda olacak ve Türkiye ve Afrika ülkeleri arasındaki dayanışmayı güçlendirecektir.
TRT Afrika’nın Kıtada Bulacağı Fırsatlar
TRT Afrika, Afrika'da hem Türkiye’ye hem de Afrika kıtasına birçok fırsat sunuyor. Fakat bu makalede bu fırsatları TRT Afrika açısından değerlendireceğim İşte TRT Afrika'nın Afrika'da karşılaşacağı bazı fırsatlar:
Kültürel Etkileşim: TRT Afrika, Türkiye'nin Afrika ülkeleri ile kültürel bağlarını güçlendirmeyi amaçlıyor. Kanal, Türk ve Afrikalı sanatçıların bir araya gelmesi ve kültürel etkileşimlerin artması için bir platform oluşturma fırsatı yakalamış gibi görünüyor. Batı Afrika hat sanatından tutun da Nijerya’nın davul kültürüne, oradan Türkiye’nin Karadeniz bölgesinde konuşulan kuş diline kadar kapsayıcı içeriklerle kıtada yayın yapıyor. TRT Afrika bu sayede Türk ve Afrika halkları arasında adeta bir kültür elçisi görevi görüyor. (6)
Eğitim ve Bilgi Aktarımı: TRT Afrika, Afrika'daki insanlara dünya olayları hakkında tarafsız haber ve bilgi sağlamayı amaçlıyor. Kanal, Türkiye'deki üniversiteler, araştırma enstitüleri ve dünya çapındaki uzmanlarla iş birliği yaparak Afrikalı izleyiciler için bilgilendirici programlar sunmaya çalışıyor. Öte yandan eğitim anlamında konuşmak gerekirse Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, TRT Afrika Lansman Töreni'nde yaptığı konuşmada şu açıklamalarda bulundu: ‘’Bugüne kadar 15 binden fazla Afrikalı kardeşimiz, Türkiye burslarından yararlandı. Ülkemizde kendi imkânlarıyla üniversite öğrenimini gören yine binlerce Afrikalı kardeşimiz var. Halihazırda 60 binin üzerinde Afrikalı kardeşimiz ülkemizde yükseköğrenim görüyor. Türkiye böylece Afrika'nın geleceğine de yatırım yapıyor, Afrika'nın aydınlık geleceğinde var oluyor.’’ (7) Eğitim ve bilgi aktarımı açısından, Türkiye’de öğrenim gören Afrikalı öğrencilerin gelecekte ikili ilişkilerde aktif rol alarak iş birliğini geliştireceğini öngörebiliriz.
Afrika Sineması: TRT Afrika, Afrika sinemasına destek vererek ve yerel yapımcılarla iş birliği yaparak, Afrikalı yönetmenlerin, senaristlerin ve aktörlerin eserlerinin dünya genelinde daha fazla görünür olmasını sağlayabilir. Bu, Afrika sinemasının daha geniş bir kitle tarafından tanınmasına imkân verecektir. Öte yandan TRT’nin uluslararası festivallere olan desteği Avrupa ve Balkanlar’dan sonra Afrika’ya da genişledi. 2022’de 43.’sü düzenlenen Durban Uluslararası Film Festivali'nin endüstri bölümü olan “Durban FilmMart”ta bir projeye “TRT Ödülü” verildi. Ödülü, Moritanya-Fransa ortak yapımı ‘’The Missing Camel’’ adlı film kazandı. (8) Nitekim TRT Afrika, Türkiye-Afrika ortak yapımı filmlere sponsor olarak ilişkileri sadece ekonomik bağlamda değil kültürel bağlamda da geliştirmeyi amaçlıyor.
Yerel İş Birliği: TRT Afrika, Afrikalı işletmelerle ve sivil toplum örgütleriyle iş birliği yaparak, Afrika ekonomisine ve sosyal hayatına katkıda bulunuyor. Kanal, Afrikalı işletmelerin Türkiye ile ticari ilişkiler kurmasına yardımcı oluyor ve Türkiye'nin Afrika'da yatırım yapmasını teşvik ediyor. İletişim Başkanı Altun, kıtayla toplam ticaretin 2000'lerin başında 4 milyar dolar düzeyinde olduğunu, 2022 yılı sonu itibarıyla 10 kattan fazla artarak 40,7 milyar dolara ulaştığını belirtti. Türk müteahhitlik firmalarının Afrika'da üstlendiği projelerin hacminin ise 82 milyar doları aştığını vurgulayan İletişim Başkanı Altun, Afrika'daki doğrudan yatırımların toplam değerinin 7 milyar dolar seviyesinde olduğunu anlattı. Altun, "Görüldüğü üzere Türkiye, eğitimden sağlığa, kalkınma yardımlarından ekonomik iş birliğine, güvenlikten altyapı yatırımlarına, bütün alanlarda Afrika'nın yanındadır, yanında olmayı sürdürecektir. Türkiye'nin Afrika ülkeleri ile kurduğu bu müstesna ilişki, dünyaya da örnek teşkil etmektedir." dedi. (7) Türk Hava Yolları (THY), Türk İş birliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Yunus Emre Enstitüsü (YEE), Türkiye Maarif Vakfı (TMV), Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) gibi eğitim ve yardım faaliyetleri yürüten kuruluşların Afrika’nın farklı ülkelerinde artan faaliyetleri kıta ülkeleriyle olan ilişkilerin gelişmesine katkı sağlıyor. (3 s. 57-58) TRT Afrika’nın, bu yerel iş birliklerinin artmasıyla kıtada daha etkin olacağı öngörülmektedir.
Türk Dilinin Yayılması: Türkiye merkezli olup Afrika ülkelerinde Türkçe dersi veren sayısız vakıftan biri olan Yunus Emre Enstitüsü, Türkiye devletinden destek alarak Ruanda’da Türkçe eğitim kursları veriyor. Ve bu vakıf gibi pek çok kuruluş da yardım faaliyetlerinin yanı sıra Türkçe eğitimi veriyor. (9) Dünya genelinde Türkçe eğitiminin özellikle TRT aracılığıyla verilmesi gerek, çünkü diğer medya kuruluşlarına baktığımızda Almanya merkezli DW, Almanca eğitim verirken Katar merkezli Al Jazeera Arapça eğitim veriyor. Bu kuruluşlardan örnek alan TRT, kendi bünyesinde bir yapılanmaya giderek Türk dilini dünyaya tanıtabilir. Nitekim bir TRT kanalı olarak TRT Afrika, Afrika’da faaliyet göstererek Türkçeyi öğrenmek isteyen Afrikalılar için çok büyük fırsatlar sunacaktır. Kanal, Türkçe dil öğrenme programları sunarak, Afrikalı izleyiciler için bir kaynak görevi görecektir. Bu kurslar, Türkiye'nin Afrika'da kültürel etkisini gün geçtikçe artırarak Türkiye ile Afrika ülkeleri arasında daha sıkı bağlar kurulmasına yardımcı olacaktır.
Medyatik Zenginlik: TRT Afrika, Afrika'da medya manzarasının çeşitlendirilmesine katkıda bulunarak, Afrikalı fikir ve görüşlerin yanı sıra Türk bakış açısının da yer aldığı bir platform haline gelecek. TRT Afrika’nın çok dilli yaklaşımı ve kurduğu yerel ortaklıklar, kanalın diğer medya kuruluşlarının olmadığı uzak bölgelere kadar geniş bir izleyici kitlesine ulaşmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Bu çeşitlilikle, Afrika hakkındaki anlatıları şekillendirmede Batı medyasının hakimiyetine karşı denge sağlanacaktır. Zimbabve Televizyonu Prodüktör Walter Taurai Chari: "TRT’ye bize böyle bir imkân sağladığı için teşekkür ediyorum. Diğer Batılı kanallardan farklı bir vizyonla TRT, Afrikalıların sesi olacak, bunun için heyecanlıyız.’’ (10) diyerek TRT Afrika’nın kıtaya bir çeşitlilik getireceğini ve bu çeşitlilikle Batılı etnosantrik medyadan ayrışacağını ileri sürüyor.
TRT Afrika’nın Kıtada Karşılaşacağı Zorluklar
TRT Afrika, kıtada birçok fırsat bulduğu gibi, bazı zorluklarla karşılaşacağını ileri sürebiliriz. Kanalın Afrika'da karşılaşacağı bazı zorlukları şöyle sıralayabiliriz:
Dil: Afrika, çeşitli diller, kültürler ve geleneklere sahip bir kıta olduğu için TRT Afrika'nın hangi dillerde yayın yapacağı kanal için bir sorun teşkil ediyor. Kanal, İngilizce ve Fransızca dillerinde yayın yapsa da Afrika'daki bazı ülkelerin yerel dillerinde yayın yapması gerekiyor. 220 milyon Svahili ve 70 milyonu aşkın Hausaca konuşan izleyici kitlesiyle kıta, TRT Afrika'yı Svahili ve Hausaca dillerinde de yayın yapmaya itiyor. Nitekim 4 dilde yayın yapacak olan TRT Afrika'nın sosyal medya hesaplarından İngilizce, Fransızca, Svahili ve Hausaca dillerinde ilk paylaşımlar yapıldı. (7)
Rekabet: Afrika'da AFP, France 24, BBC, AP, Reuters, Al Jazeera gibi birçok uluslararası medya şirketi yayın yapıyor. Son yıllarda bu şirketlerin arasına Çin merkezli CGTN de katıldı. (11) TRT Afrika'nın Afrika'da rekabet etmesi ve izleyici kitlesini genişletmesi zor olacak gibi görünüyor. Bununla birlikte Afrika'daki yerel medya sektörü son yıllarda ivme kazandı. Bölgedeki birçok ülke, teknolojik gelişmeler sayesinde yerel televizyon ve radyo kanalları kurmaya başladı. Ayrıca, dünya çapındaki medya şirketleri de Afrika pazarında devasa paya sahip. Bu nedenle, TRT Afrika'nın karşılaşacağı rekabet yoğunluğu oldukça yüksek. Afrika ve medya denince akla çoğunlukla sömürge güçlerinin elinde olan bir medya oluşumu geliyor. Aslına bakarsanız bu düşüncede haklılık payı var, çünkü Afrika haber kaynaklarına müracaatta İngilizlere olan talep %61 iken Fransızlara olan talep %48. (12) Fakat bu kanı tamamen doğru değil zira Afrika’da bölgesel medya kuruluşlarının da artığını söylemiştik. Pan Africans News Agency (PANA), The Nation, Channels TV, Daily Times ve The New Times (13) Afrika’da etkin olan bazı medya kuruluşlarından. Buradan TRT Afrika’nın, kıtada hem yabancı kanallarla hem de yerel medya kuruluşlarıyla rekabet içinde olacağını öngörebiliriz.
İzleyici Kitlesi: Afrika'nın bazı bölgelerinde, yetersiz altyapı ve finansal zorluklar nedeniyle televizyon erişimi sınırlı. Bu da TRT Afrika'ya izleyici kitlesini genişletmede zorluklar yaratacaktır. Fakat, TRT Afrika’nın yayın yaptığı dilleri konuşan ülkelerin çoğu, Türkiye’den gelen sayısız yardım kuruluşunun faaliyet gösterdiği ülkelerden oluşuyor. Bu kuruluşların bölgede sürdürdüğü projelerin yanı sıra teknolojik altyapıyı geliştirmeye yönelik faaliyetleri artırmaları oldukça yerinde bir karar olacaktır. 2019 yılında 65 milyondan fazla abonesi olan Etiyopya merkezli Ethio Telekom teknolojisini geliştirmek için Türk Telekom iştiraki Argela ile önemli bir iş birliğine imza attı. (14) Afrika’da bilim, teknoloji ve inovasyon devriminin başladığı bu dönemde su kuyusu açılışlarının yanı sıra internet kabloları da döşenmeli, teknoloji temelli iş birlikleri teşvik edilmedir. Kıtadaki teknolojik dönüşümden bahsetmiştim, fakat bu dönüşümün oldukça hızlı gerçekleştiği ve adeta televizyon çağı atlanarak radyodan internete geçildiği söylenebilir. (3 s. 68) Bu sebeple TRT Afrika, dijitalleşme sürecini hızlandırarak bölgedeki genç nüfusun ilgisini çekmeyi hedeflemeli. Dijital platformlar üzerinden yayın yaparak, genç nüfusun TRT Afrika'yı takip etmesi sağlanabilir. TRT Afrika’nın bu zorluğu kırsalda bile akıllı telefonlarla internete ulaşan Afrika halklarına televizyondan ziyade telefon aracılığıyla ulaşması izleyici kitlesi kaybını minimuma indirecektir.
Politik Çevreler: Afrika'da politik çevrelerin çekişmesi, TRT Afrika'nın yayın yapma özgürlüğünü ve etkinliğini etkileyecektir. Bazı durumlarda, kanalın yayınları hükümetler veya diğer politik güçler tarafından sansürlenebilir veya baskı altına alınabilir. Nitekim 2019 yılında Twitter, TRT World kanalının Suriye’deki Barış Pınarı Harekatı’na ait görselleri paylaştığı hesabına sansür uygulamıştı. (15) Dönemin TRT Uluslararası Haber Kanalları Genel Yayın Yönetmeni Serdar Karagöz, ‘’Gerçekler acıtır.’’ diyerek sansürü eleştirmişti. Türkiye’nin günümüz dünya politikalarında aktif rol aldığını göz önünde bulundurursak Türkiye ile çıkar çatışması yaşayan bir politik gücün TRT Afrika’nın etkinliğini kısıtlama yoluna gidebileceğini öngörebiliriz.
İçerik: TRT Afrika’nın, Afrikalı izleyiciler için uygun içerikler sunması gerekiyor. Kanal, Afrika kültürüne saygılı olmalı ve yerel izleyicilerin ilgisini çekecek içeriklere yönelmeli. Örnek vermek gerekirse, önde gelen Fransız kanallarında yaklaşık 9 yılda Afrika haberlerinde uluslararası konular, yani jeopolitik olanlar %69, toplum haberleri %5, afetler, adli konular ve Fransız siyaseti %4, tarihe taalluk edenleri ekonomi ve spor % 3, sağlık %2 bilim ve teknoloji haberleri ise %1 oranında verilmiş. Ve verilen bu haberlerin %57’si Mısır, Libya, Mali, Tunus ve Cezayir gibi 5 ülke ile sınırlı kalmış. (12) Yani Fransızlara göre kendilerinin dahil olduğu bir iç karışıklığı konu alan haberlerin haber değeri var. Bu da Fransızların kıta ile tamamen ilgilenmediklerini ve özel olarak kıtadaki eski sömürgeleri üzerindeki nüfuzlarını korumayı amaçladıklarını gösteriyor. Peki Türkiye buradan ne ders çıkarmalı? TRT Afrika’nın sosyal medya hesaplarında şu ana kadar paylaşılan içeriklerin yüzde 70’i kıtayı doğrudan ilgilendiren ve kıta halklarının ekonomik, kültürel ve siyasi yaşantısıyla ilgiliyken geri kalan %30’luk haberler ise Türkiye ve Türkiye-Afrika ilişkileri ile ilgili. Türkiye ile ilgili yapılan haberlerin çoğu da 2023 Türkiye Genel Seçimleri ve Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ile ilgili. (16) Buradan TRT Afrika’nın içerik bağlamında Fransız medyasına göre önde olduğunu ileri sürebiliriz. Tek kıstas Fransızlar mı, değil tabii ki. Fakat kapsayıcı bir bakış açısı kazanmak için Fransız haber kanallarının kıtada %48 gibi büyük oranlarla talep edildiği düşünüldüğünde, TRT Afrika’nın sahip olduğu haber ve program içeriğinin daha çok Afrikalılara odaklandığı su götürmez bir gerçek. Türkiye, Afrika ile kurduğu bağın sadece ekonomik ya da siyasi olmadığını, kültürel iş birliğini desteklediğini TRT Afrika ile gözler önüne seriyor. Afrika halklarına hitap eden içeriklerin artması izleyicilerin TRT Afrika'yı tercih etmesini sağlayacaktır.
TRT Afrika’nın Gelecek Planı
TRT Afrika, Türkiye'nin Afrika'da yumuşak gücünü yansıtma stratejisinin bir parçasıdır ve ekonomik, siyasi ve kültürel etkisini genişletmek için bir araç olarak hizmet vermektedir. Bununla birlikte TRT Afrika, kıtanın önemli öykülerine daha fazla odaklanarak, hala yeterince haber yapılmamış olan kıtaya özel hikayeleri ön plana çıkarmayı amaçlıyor. Bu vizyonla hareket eden TRT Afrika, kıtada kısa sürede daha fazla yol almak için yatırımları hızlandırmayı seçiyor. Afrika’nın medya ve basın-yayın alanındaki yeni ortaklarından biri olarak kabul edilen Türkiye özellikle enformasyon ve iletişim alanında elindeki teknolojik ve teknik imkanları kıta ülkeleriyle karşılıklı iş birliği dahilinde paylaşmalıdır. (5 s. 11) Öte yandan asgari seviyedeki her türlü donanımını gerçekleştiren Afrika medya kuruluşlarının insan kaynağına gelince; bu konuda ülkemizdeki iletişim fakültelerimizde lisans eğitimi dahil yüksek lisans ve doktora eğitimlerinde Afrikalı öğrenci sayılarını artırmamız gerekmektedir. Akademik araştırmalarda Afrika’da medya konusu ortak makale ve kitaplara konu yapılabilir. (17) Bu adımlarla geliştirilecek eğitimsel ve iletişimsel bağlar ile TRT Afrika’nın gelecek için yeni bir nesil yetiştirmesi oldukça iyi bir plan gibi duruyor. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, "Bu hakikat mücadelesine Afrikalı dostlarımızın verdiği, vereceği desteği son derece kıymetli buluyoruz. Hiç kuşkusuz bu mücadele, sadece bir ülkenin tek başına yürütebileceği bir mücadele değildir. Bu nedenle medya ve iletişim alanında kurumsal altyapılarımızı güçlendirmeli, bu alanda iş birliklerimizi artırmalı ve derinleştirmeliyiz.’’ (7) diyerek TRT Afrika’nın ‘bu hakikat mücadelesinde’ Türkiye’nin Afrikalı dostlarıyla kuracağı dayanışma ortamıyla daha da tanınır kılınacağını belirtiyor. Altun’un bu açıklaması TRT Afrika’nın geleceğe dair stratejik planın karşılıklı iyi niyet temelli iş birlikleriyle kurulacağının göstergesidir.
Kaynakça
1. Türk-Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (TASAM). [Çevrimiçi] 19 08 2008. https://tasam.org/tr-TR/Icerik/929/birinci_turkiye_-_afrika_isbirligi_zirvesi.
2. Türkiye ve Afrika Medya Forumu. Ortak Bir Gelecek Tasarlamak ve Medya, T.C. Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü. 2012. s. 24.
3. Kavas, Ahmet. Afrika Medyası ve Basın Tarihi. İstanbul : Alelmas Yayıncılık, 2022. s. 6.
4. Türkiye'de Osmanlı Afrika Araştırmaları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2003. s. 512-528. Cilt 1.
5. Tepebaş, Ufuk. Afrikalı Medya Liderleri Forumu ve Türkiye. Türk-Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (TASAM), 2013.
6. TRT Afrika. [Çevrimiçi] https://www.youtube.com/@trtafrika.
7. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. [Çevrimiçi] 31 03 2023. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/iletisim-baskani-altun-trt-afrika-kitanin-dunyaya-anlatilmasinda-ciddi-bir-rol-oynayacaktir.
8. TRT Haber. [Çevrimiçi] 03 01 2023. https://www.trthaber.com/trtden-haberler/trt-ortak-yapimi-filmlere-2022de-117-odul-712.html.
9. TRT Haber. [Çevrimiçi] 06 07 2021. https://www.trthaber.com/haber/dunya/ruanda-turkce-ile-tanisti-593755.html.
10. TRT Haber. [Çevrimiçi] 31 03 2023. https://www.trthaber.com/haber/gundem/trt-afrika-lansmani-gerceklestirildi-757500.html.
11. Akpınar, Nadina Schwarzbeck - Çelik. Çin medyası Afrika'da. Deutsche Welle, 2013.
12. Mack, Johanna. Comment le journalisme occidental parle de l’Afrique ? 2019.
13. Topuz, Hıfzı. Kara Afrika'da İletişim. İstanbul : Yön Yayınları, 1987.
14. Anadolu Ajansı. [Çevrimiçi] 19 02 2019. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/afrikada-bilim-teknoloji-ve-inovasyon-devrimi/1396792.
15. Anadolu Agency. [Çevrimiçi] 16 10 2019. https://www.aa.com.tr/en/operation-peace-spring/twitter-censors-turkeys-trt-world-amid-syria-operation/1614760.
16. TRT Afrika. [Çevrimiçi] https://www.trtafrika.com.
17. Kavas, Ahmet. Afrika medya yapılanması ve Türkiye’nin sahaya girişi. Yatırım İmkanları. Afrika Araştırmacıları Derneği (AFAM), 2022.