top of page
  • Yazarın fotoğrafıMuhammed Salih Demirtaş

Analiz | Rusya’nın Afrika’da Bilgi Kirliliği Girişimleri

Güncelleme tarihi: 10 Haz 2022


Rusya’nın “Afrika’ya Dönüşü” çok yönlü bir şekilde devam etmektedir. Özellikle askeri antlaşmalar, silah satışları ve Wagner gibi paralı asker şirketinin kıtadaki bazı ülkelerde güvenlik işbirliğinin bir parçası olarak bulunması, Nükleer güç teknolojisi antlaşmaları, hidrogüç ve demir yolları inşa projeleri, terörle mücadele gibi birçok alanda kıtada etkin olmaya çalışan Rusya’nın Soğuk Savaş döneminden sonra kıtaya güçlü dönüşü Afrika’daki rekabet ortamını her geçen gün hareketlendirmektedir. Bunun yanı sıra Rusya’nın kıtadaki bir diğer önemli hamlesi ise enformasyon ağları üzerinden gerçekleşmektedir.


“Putin’in aşçısı” olarak bilinen Rus Oligarklarından Yevgeny Prigozhin[1]ile bağlantılı ve 8 Afrika ülkesinde faaliyet gösteren çeşitli Facebook hesapları ve internet haber siteleri kıtadaki bilgi kirliliği sürecinin bir parçası olarak faaliyet göstermektedir. Londra merkezli bir Rus derneği olan Dossier Center[2]ve Daily Beast reporting[3], sosyal medyada etki kurmaya çalışan bu Facebook hesaparının ve haber sitelerinin Prigozhin’le olan bağlantılarını ortaya koyan analizeler ele almaktadır. Ekim 2019’da bu durumu fark eden Facebook; Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Fildişi Sahili, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Libya, Madagaskar, Mozambik ve Sudan’da faaliyet gösteren bu sahte hesaplarına erişimi engellemiştir.[4]Facebook “Threat Intel Team” ve “Stanford Internet Observatory” ortak çalışmasıyla tespit ve analiz edilen Afrika’da uzun vadede etki oluşturmayı hedefleyen geniş ağlara sahip 73 Facebook hesabı kaldırıldı. Bu sayfalar toplamda 48 milyon 800 binden fazla paylaşım, 9 milyon 700 binden fazla etkileşimde bulunmuş; 1 milyon 700 binin üzerinde farklı hesaptan beğeni almıştır. Facebook, bu sayfalar ağını “The Internet Research Agency” İnternet Araştırma Ajansı'na fon sağlayan Rus Oligark Yevgeny Prigozhin'e bağlı şirketlerle ilişkilendiriyor. Stanford Internet Observatory’ın hazırladığı “Evidence of Russia-Linked Influence Operations in Africa” adlı raporda çoğunlukla yerel haber kaynaklı haberlerden olduğunu iddia eden bu hesaplar Rusya’nın bu ülkelerdeki faaliyetlerini neredeyse tamamen olumlu yönde etkilediği imajını çizerken; diğer ülkeleri küçümseyen paylaşımlarda bulunmaktadır. Özellikle Libya bağlamında Türkiye, Katar ve Libya Ulusal Mutabakat Hükümetini hedef alan paylaşımları dikkat çekmektedir.[5] Rus trollerin açtığı bu sayfalar ülkelerdeki tek bir siyasi hareketi destekleyen nitelikte değildir[6]; farklı güç gruplarını destekleyen farklı Facebook hesapları ve sitelerle etki alanını çeşitlendirmeyi hedeflemektedir. Örneğin Libya’da Haftar yanlısı paylaşım yapan صوت-ليبيا(Libya’nın sesi),[7]فرسان-ليبيا(Libya’nın Süvarileri)[8], الشعب-الوطني-الليبي(Libya Ulusal Halkı)[9], ليبياللأبد(İlelebet Libya)[10]gibi kapatılan hesapların yanı sıra Kaddafi nostaljisi yapan ve oğlu Seyfulislam Kaddafiyi destekleyen صقور-الفاتح(fatihin şahinleri)[11]ve ليبيا-القذافي(Libya-Kaddafi)[12]gibi sayfalar da bulunmaktadır. Bu sayfaların yönetildiği yer ise ağırlıklı olarak Mısır’dır. Yönetilen sayfaların ve sitelerin yerel kişilerce yönetilme olasılığı bulunsa da nihai olarak bu hesapların tek bir merkeze bağlı çalıştığı raporda güçlü argümanlarla iddia edilmektedir. Bu trol ağların merkezinde ise Yevgeny Prigozhin bulunmaktadır. Aynı kişi ABD’deki 2018 ara seçimlerinde etki etme girişimiyle suçlanmıştı. Şirketlerine ve derneklerine ABD tarafından yaptırım uygulanmıştı. Rusya’nın Afrika kıtasındaki enformasyon açısından en güçlü argümanlarından biri Batı’nın sömürgeciliği olmuştur. Afrikalılar için hassas olan bu nokta özellikle sosyal medya ağlarındaki paylaşımlarda kullanılmıştır. Kendi eylemlerini Batı’nın kıtadaki sabıkalı yönünden meşrulaştırmaya çalışan Rusya’nın bu nüfus çabalarının ne ölçüde sağlıklı olduğu sorusu ise Afrika halkının vicdanında cevaplanması gereken bir sorudur.


 

[1]Ilya Rozhdestvensky, Michael Rubin, Roman Badanin. “Master and Chef. How Russia interfered in elections in twenty countries” (Erişim tarihi: 19 Şubat 2020) [2]Dossier Center. https://dossier.center/ . (Erişim tarihi: 19 Şubat 2020) [3]Daily Beast. Michael Weiss, Pierre Vaux. Rapor.”Russia’s Wagner Mercenaries Have Moved Into Libya. Good Luck With That”. https://www.thedailybeast.com/russias-wagner-mercenaries-have-moved-into-libya-good-luck-with-that?ref=scroll (Erişim Tarihi: 19 Şubat 2020), ayrıca bknz: https://www.proekt.media/investigation/prigozhin-libya/ https://www.proekt.media/investigation/prigozhin-libya/ (Erişim Tarihi: 19 Şubat 2020) [4]Stanford Internet Observatory,Shelby Grossman, Daniel Bush, and Renée DiResta. “Evidence of Russia-Linked Influence Operations in Africa”. https://fsi-live.s3.us-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/29oct2019_sio_-_russia_linked_influence_operations_in_africa.final_.pdf. (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2020) [5]Archieve Today. http://archive.is/2019.10.14-174002/https:/www.facebook.com/libyanewsnetwork/. (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2020) [6]Alec Luhn, Dominic Nicholls. “Russian mercenaries back Libyan rebel leader as Moscow seeks influence in Africa”. https://www.telegraph.co.uk/news/2019/03/03/russian-mercenaries-back-libyan-rebel-leader-moscow-seeks-influence/ (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2020) [7]Archieve Today. https://archive.is/t5cGQ (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2020) [8]Archieve Today. http://archive.is/fTiCP (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2020) [9]Archieve Today. http://archive.is/FuRy5 (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2020) [10]Archieve Today. http://archive.is/8oEN9#selection-231.0-231.11 (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2020) [11]Archieve Today. http://archive.is/oK5ZE (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2020) [12]Archieve Today. http://archive.is/TC5wd (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2020)

bottom of page