Yaklaşık on askerden oluşan bir grup bu sabah erken saatlerde Gabon24 adlı devlet televizyon kanalına çıkarak Gabon'da iktidarı ele geçirdiklerini ve ülkenin kurumlarını feshettiklerini duyurdu. Duyuru, cumartesi günü yapılan ve görevdeki Cumhurbaşkanı Ali Bongo'nun oyların yüzde 64.2'sini alarak zafer kazandığı cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarının açıklanmasından sadece birkaç dakika sonra geldi.
Bongo Ailesi
Gabon bölge ülkeleri içinde refah olarak çok daha ileride bulunan bir ülke. Nitekim kişi başına düşen milli gelir hemen yanındaki Kamerun’dan 4 kat daha fazla. Ülkeyi 1967-2009 yılları arasında yöneten eski Başkan Omar Bongo'nun oğlu olan Ali Bongo, babası tarafından kurulan iktidardaki Parti Démocratique Gabonais'nin (PDG) başında bulunuyordu. Parti, petrol zengini Afrika ülkesinde yarım yüzyıldan fazla bir süredir iktidarı tekelinde tutmaktaydı. Tam 56 yıldır iktidarı elinde tutan aile bunu tek parti hükümeti, madencilik ve petrol sektörlerindeki yolsuzluklar ve siyasi akrabalık ilişkileri sayesinde başardı. Bazı tahminlere göre Ali Bongo, çoğu denizaşırı ülkelerde saklanan 1 milyar ABD doları değerindeki mal varlığını şahsen kontrol ediyor ve bu da onu Gabon'un en zengin adamı yapıyor. Buna ek olarak, Bongo'ların iktidarının devamını sağlamak için geçtiğimiz on yıllarda anayasa birkaç kez değiştirildi.
Bongo Tekrar Kazandıktan Sonra Gelen Darbe
Geçtiğimiz Cumartesi günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin resmi sonuçları açıklanmadan önce bile, görevdeki cumhurbaşkanının rakibi "Bongo kampı tarafından düzenlenen sahtekarlığı" kınamış ve çoktan zafer ilan etmişti. Ancak seçimden sorumlu ulusal otoriteye göre 14 yıldır iktidarda olan Ali Bongo Ondimba, cumartesi günü yapılan seçimlerde kullanılan oyların %64,27'sini alarak üçüncü dönemini kazandı.
Gabon Seçim Merkezi’nin devlet televizyonuna yaptığı açıklamaya göre, Ali Bongo tek turlu oylamada, oyların sadece %30,77'sini alan en büyük rakibi Albert Ondo Ossa'yı ve sadece kırıntılar alan diğer 12 adayı yendi. Zaferin ilan edilmesinden birkaç dakika sonra bir düzine asker, cumhurbaşkanlığı bünyesinde bulunan Gabon 24 televizyon kanalında okunan ve seçimin iptal edildiğini duyuran bir bildiri yayınladı.
"Geçiş ve Kurumların Restorasyonu Komitesi" adına konuşan askerlerden biri, "ülkeyi kaosa sürükleme riski taşıyan sosyal uyumda devam eden bir bozulmayla sonuçlanan sorumsuz, öngörülemez bir yönetim gözlemledikten sonra mevcut rejime son vererek barışı savunmaya karar verdik" dedi. "Bu amaçla, 26 Ağustos 2023 genel seçimleri ve kesilen sonuçlar iptal edilmiştir" diye ekledi.
"Cumhuriyetin tüm kurumları feshedilmiştir: Hükümet, Senato, Ulusal Meclis ve Anayasa Mahkemesi. Halkı sakin ve huzurlu olmaya çağırıyor ve Gabon'un uluslararası topluma karşı taahhütlerine saygı gösterme kararlılığımızı bir kez daha teyit ediyoruz" dedi. Asker ayrıca "bir sonraki duyuruya kadar" sınırların kapatıldığını açıkladı. Askerler arasında, yeşil bereleriyle tanınan seçkin bir birim ve cumhurbaşkanlığının muhafız birliği olan Cumhuriyet Muhafızları'nın yanı sıra düzenli ordunun askerleri ve polis memurları da vardı.
ECOWAS’ın Nijer darbesi sonrasında kara operasyonunu sık sık gündeme getirmesi ancak günün sonunda Nijer’deki cunta için caydırıcı herhangi bir adım atamaması, birlik üyesi olmamasına rağmen Gabon’daki darbeciler için cesaret verici bir etkendi. Bu tip uluslararası kurumların gerçek bir caydırıcılık oluşturamaması pek çok askeri "oldu bitti" şeklindeki müdahaleler için heveslendirmektedir. Bu arada 2019 yılında Gabon’da başka bir darbe girişiminin engellendiğini de eklemek gerekiyor. Bongo ailesinin Fransa’nın güvendiği müttefiklerinden biri olması, darbenin yönünün diğerlerine benzediğini gösteriyor.