Elde edilen siyasi dönüşüm, Dakar'da parlayan siyasi istikrara borçludur.
Dünya, Afrika'yı sonsuz devlet içi ve devletler arası çatışmalar, beceriksiz yönetişim ve bağımsızlık sonrası siyasi dönemini tanımlayan şiddetli güç transferi açısından tanımaktadır. Bu durum, kıtanın birkaç ülkesini hariç tutarken Dakar öne çıkmaktadır. Senegal’in yaşamış olduğu birkaç on yıllık siyasi istikrarlı dönem, Senegal'i Afrika'nın az sayıdaki yıldızları arasına yerleştirmektedir. Senegal'in mevcut siyasi dinamiği, ampirik çalışmaların kolayca ve ölçülebilir bir şekilde kanıtlanabileceği bir duruma dönüştüğünü göstermektedir. Afrika'nın geleceği, siyasetten kaynaklanan kötü durumların asla duyulmadığı Senegal'in bugününe benzetilmektedir.
Bağımsızlık Sonrası Siyasi Yol: Düzenin Omurgaları
Bağımsızlık sonrası Senegal'de, ülkenin kuruluş omurgasının hangi benzersiz unsurlardan oluşabileceğine dair özel bir husustan söz edilemez. Birçok Afrika ülkesinin ilgili sömürgecilerden miras aldığı tüm siyasi, ekonomik ve sosyal çerçeveler birbirine benzer niteliktedir ve nispeten karmaşıktır. Ülkelerin farklılaştığı nokta; siyasetin seyrini değiştirmek için ortaya konan ortak çabalarda ve zorlukların ötesine geçmek için gösterilen çabalardadır. Bu noktada en önemli husus, yerel aktörlerin gösterdiği bağlılık düzeyi ve ardından siyasette sağlam ve sürdürülebilir değişiklikler getiren pratik katılımlardır. Bu bağlamda, Senegal'in son birkaç yıldaki siyasi gidişatına ilişkin birkaç başarı öyküsünün, kuruluşunun bel kemiğini oluşturduğu söylenebilir. Bunlardan üçüne bu yazıda yer verilecektir.
İlk olarak, tekrarlayan ve bulaşıcı darbelerle gölgelenen bir bölgede yaşaayan Senegal’de hiçbir darbe deneyimi yaşanmamıştır. Sadece 2019'dan bu yana Afrika'nın batı kesiminde dokuzdan fazla darbe ve darbe girişimi gözlemlenmiştir. Senegal’in başarı öyküsü, Dakar'ın şimdiye kadar hükümette şiddetli bir değişiklikten kurtulmuş olmasıdır. Senegal'in iç siyasetinde herhangi bir darbe girişiminin olmamasına katkıda bulunan şey, ampirik bir analiz sorunu olmalıdır. Ancak bu fenomenin kamuoyu tarafından bilinmesi; Afrika'daki birkaç darbeden sorumlu kilit bir oluşum olan ülkenin silahlı kuvvetlerini, siyasetten yalıtmaya yardımcı olan sağlam bir demokratik temelin başarılı bir şekilde kurulmasına bağlamaktadır. Her düzeyde yetkilerin sağlıklı bir şekilde kullanılmasını sağlayan demokratik kurumların, istikrarlı bir şekilde konsolidasyonu Senegal'de darbesiz siyasetin umut verici bir şekilde devam ettiğini gösteriyor.
İkinci olarak, art arda üç barışçıl güç transferi konusu önem arz etmektedir. Amerika Birleşik Devletleri'nde nadiren meydana gelmesine rağmen, 2020 Trump-Biden güç transferi destanı, barışçıl bir seçim yapmanın önemli olduğunu, ancak yenilgiyi kabul etmenin ve gücü barışçıl bir şekilde ele almanın bambaşka bir şey olduğunu vurgulamaktadır. Bu anti-demokratik davranış, vatandaşların iradesine kritik bir meydan okuma olarak değerlendirilmekte ve siyasi iktidarın gayri meşru bir şekilde ele geçirilmesini teşvik etmektedir. Senegal bu sayfanın diğer tarafında yer almaktadır. Son yarım yüzyıl boyunca Senegal, özgür ve adil seçimlerin kesintisiz uygulamasını, güçlerin barışçıl geçişini ve devlet aygıtlarının düzenli işleyişini sağlamaya devam etmektedir. Birçok kişi Senegal'i kıtada önemli ölçüde istikrarlı bir ülke olarak görmektedir. Bu deneyim, yeni neslin gururla miras aldığı bağımsızlık sonrası kuruluşun önemli bir ayağını oluşturmaktadır.
Senegal’in Batı Afrika'nın model demokrasisini elde etmiş olmasının bir başka nedeni, siyasi elitlerin alanını aşan siyasi kültürdür. Uygulanabilir demokratik uygulamaların kalbinde, politik olarak bilinçli bir kitlenin sorumlu yönetici seçkinlerle etkileşime girdiği önemli bir angajman yapısı yatar. Bir anlamda kitle, örgütlü seçkinlerin çok sayıda alternatif arasından geldiğini ve meşruiyetin nereden kimi yönettiğini bilir. Aslında bu, sürdürülebilir bir çözüm için sağlam bir temel ve sağlam bir siyasi kültürü içerir. Bu, Senegallilerin oluşturdukları sisteme güvendikleri ve etnik, dini ve bölgesel kimliklerden oluşan ulusal kimliklerine duydukları yüksek saygıyı yansıtan liderler seçtikleri çeşitli seçim deneyimlerinde kendini göstermiştir. Senegallilerin gurur duyduğu bu kültür, etnik-dini bir azınlık geçmişine sahip ilk cumhurbaşkanını seçtiklerinde başlamıştır. Afrobarometer'e göre, son birkaç on yılda Senegal önemli bir siyasi olgunluk göstermiştir. Nitekim Senegallilerin %60'ından fazlası da ülkenin doğru yöne gittiğine inanmaktadır.
Çalışabilir düzenin yolunu izleyen siyasi alanda söz konusu olan değişiklikler, Senegal'de birer gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum, söylem açısından bir anlam ifade ediyorsa, bir “siyasi dönüşüm” sağlamalı ve bu dönüşümü karakterize etmelidir. Senegal, şu ana kadar sadece bir avuç Afrika ülkesinin başardığı, gelecek nesiller için siyasetinin sürdürülebilirliğini sağlayan ve koruyan işlevsel niteliklere sahip sağlam bir siyasi dönüşüm gerçekleştirmektedir.
Senegal Siyasetinin Operasyonel Nitelikleri
Senegal'de siyasetin halihazırda işleyen niteliklerini oluşturan önemli faktörlerin kökleri, bağımsızlık sonrası dönemde on yıllar boyunca başardığı siyasi dönüşümde yatmaktadır. Bunlardan bazıları, kapsamlı olmamakla birlikte, hukukun üstünlüğü, seçim sistemi ve demokratik sistemi içermektedir.
Senegal'de hukukun üstünlüğü, bağımsızlığından sonraki son birkaç on yılda görülen düzeltilebilir fay hatlarına rağmen, devlet sisteminin oldukça sağlıklı bir şekilde işlediğini gösteriyor. Bu durum, otoriter eğilimlerin uygulamalarından kaçınan hükümette, yargıçların profesyonel bir kimliğe ve sağlam bir üne sahip olarak kabul edilmesi açısından yargı sisteminde özellikle doğrudur. Bu doğrultuda, Senegal'de diğer birçok Afrika ülkesine göre medeni hakların daha iyi uygulanması ve korunması için rahat bir zemin oluşturulmuştur.
Senegal'deki mevcut seçim sistemi, 1993 yılında gerçekleştirilen ve önceki kazanımların üzerine inşa edilen önemli bir reformun ardından, ülke siyasetinin işleyen niteliklerini yansıtmaktadır. Süreç, daha sonra neredeyse tüm organize siyasi partilerin aktif katılımıyla, daha sonra CENA Otonom Ulusal Seçim Komitesi olan bağımsız bir seçim komisyonu Ulusal Seçim Gözlemevi'nin (ONEL) kurulması da dahil olmak üzere önemli bir dizi siyasi reform üreterek seçim sürecini daha da demokratikleştirdi. Seçim organı, etkili seçimler ve güvenilir sonuçlar elde etme görevlerini yerine getirirken bağımsızlığını ve tarafsızlığını geniş ölçüde korumaktadır. Senegal'in seçim sistemi şeffaftır ve genellikle siyasi partiler tarafından kabul edilen gerçek sonuçları yayınlamaktadır. Sistem mükemmel olmasa da siyasi seçkinler, daha geniş halk ve dış gözlemciler tarafından geniş çapta kabul görmektedir.
Askeri darbe sonrası askeri rejimlerle dolu bir bölgede yer alan Senegal’de, örnek bir demokratik sistem işlemektedir. Bu durum, demokratik kurumların sahip olduğu istikrar düzeyi ve Senegal yönetimine ulaşmadaki uygulamalarının sürdürülebilirliği açısından önem arz eder. Ampirik delil kırıntıları, dinamik bir sivil toplum, nispeten özgür ve bilinçli bir medya, gücün cumhurbaşkanının yanında yoğunlaştığı ve ara sıra canlı bir şekilde ev sahipliği yaptığı ılımlı ve gelecek vaat eden bir Ulusal Meclis gibi unsurlar demokratik oluşumların genel istikrarını ve sağlıklı işleyişini göstermektedir. Nitekim Senegal, tüm siyasi ve apolitik aktörler tarafından büyük bir saygıyla karşılanan demokratik mekanizmaları üzerine kurulmuş bir demokratik sisteme sahiptir.
Referanslar;
Approaches and challenges in ECOWAS' security sector reform and governance in West Africa: https://journals.co.za/doi/abs/10.10520/EJC167574
How Senegal keeps unique balance between religion and a secular state: https://theconversation.com/how-senegal-keeps-unique-balance-between-religion-and-a-secular-state-119851
Religion and politics in contemporary Senegal Get access Arrow: https://academic.oup.com/afraf/article-abstract/115/461/688/2236099
Senegal Country Report 2022: https://bti-project.org/en/reports/country-report/SEN
The recent wave of military coups in West Africa: https://www.dailysabah.com/opinion/op-ed/the-recent-wave-of-military-coups-in-west-africa
The World Bank in Senegal: https://www.worldbank.org/en/country/senegal/overview