Giriş
GÜNDEM 2063, Afrika'yı küresel bir güce dönüştürmek için AfB'nin belirlediği kapsayıcı ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak için tasarlanan bir plan ve yol haritasıdır. Panafrikanizm ve Afrika rönesansı çerçevesinde izlenen birlik, kendi kaderini tayin, özgürlük, ilerleme ve kolektif refah için Panafrika arzusunun somut bir tezahürüdür. Gündem 2063, Afrikalı liderlerin; ırk ayrımına karşı mücadelesinden, Afrika'nın gündemine yeniden odaklanma ve yeniden öncelik verme ihtiyacından, kıta siyasetinin başarısının farkına varmasından, tekel hareket etmek yerine kapsayıcı sosyal ve ekonomik ortak kalkınmaya, kıtasal ve bölgesel entegrasyona, demokratik yönetişime ve barış ve güvenliğe öncelik vererek, Afrika'yı dünya sahnesinde etkin bir aktör yapma düşüncesinden doğmuştur.
AfBÖ üye devletleri, örgütün kuruluşunun 50. yıldönümünden sonra kıtanın gelişimini ve teknolojik dönüşümünü sağlamak için elli yıllık bir yol haritası ve vizyon içeren bir plan belirlemiştir: Gündem 2063. Söz konusu Gündem 2063, Afrikalılar tarafından yönlendirilecek bir Afrika kalkınma planıdır. Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’da 30-31 Ocak 2015 tarihleri arasında düzenlenen 24. Afrika Birliği Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, Gündem 2063’ün kabul edilmesiyle sonuçlanmıştır. Gündem 2063, önümüzdeki elli yıl (2013 – 2063) içerisinde Afrika’yı birleşik, müreffeh ve barışçıl bir kıta haline getirmeyi amaçlayan bir eylem planı olarak tanımlanabilir.
Gündem 2063’ün Ana Projeleri
Gündem 2063’ün ana projeleri, Afrika’nın ekonomik büyümesini ve kalkınmasını hızlandırmakla birlikte, Afrika’nın tarihini ve kültürünü göz önünde bulundurarak Afrika’ya uygun ve özgü bir kalkınma modeli tasarlamayı öngörmektedir. Bu projeler; altyapı, eğitim, bilim, teknoloji, sanat, kültür ve barışı kapsamakta olup on dört başlık altında toplanmaktadır.
1- Yüksek Hızlı Tren Ağı
Bu proje, Afrika’nın tüm başkentlerini, ekonomik ve ticari merkezlerini bir hızlı tren ağıyla birbirlerine bağlayıp malların, hizmetlerin ve insanların hareketini kolaylaştırmayı amaçlamaktadır. İnşa edilecek bu hızlı tren ağı hem nakliye maliyetlerini düşürecek hem de mevcut ulaşım sisteminden kaynaklanan sorunları gidermiş olacaktır.
2- Temel İhtiyaçlara İlişkin Strateji Geliştirme
Bu strateji; Afrika ülkelerinin hammaddelerinden daha yüksek kazanç elde etmelerini, küresel ekonomi zincirlerine entegre olmalarını ve yerel üretimlerini çeşitlendirmelerini sağlamayı hedeflemektedir. Bunun yanı sıra bu proje; hâlihazırda diğer kıtalara hammadde tedarikçisi olan Afrika’yı, Afrikalıların ekonomik kalkınmasını sağlamak için aktif olarak kendi kaynaklarını kullanan bir kıtaya dönüştürmeyi hedeflemektedir.
3- Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Bölgesi’ni Oluşturma
Gündem 2063’ün en önemli projelerinden biri olan ve Afrika’nın ekonomik bütünleşmesinin şah damarını oluşturan bu proje, Afrika içi ticareti hızlandırmaya ve Afrika’nın dünya pazarındaki ticari konumunu güçlendirmeye yöneliktir. Kurulacak bu bölge, Afrika içi ticareti üç katına çıkararak büyümesini önemli ölçüde hızlandıracak ve böylece Afrika’nın uluslararası sistemde tek bir sesten konuşabilmesi ve küresel ticaret müzakerelerinde güçlü bir taraf olabilmesini mümkün kılacaktır.
4- Afrika Pasaportu ve Kişilerin Serbest Dolaşımı
Bu proje; Afrikalıların kendi kıtasında seyahat etmelerini, çalışmalarını ve yaşamalarını kısıtlayan prosedürleri kaldırmayı hedeflemektedir. Projenin gerçekleşmesi sonucunda, tüm Afrika halkı vize uygulamasına tabi olmaksızın kıtanın her yerinde hizmet edebilecek ve rahatça yaşayabilecektir. Bu vesileyle kıtanın tüm halkı bir etkileşim içinde olacak ve kıta içi ticaret ve ekonomi daha da gelişecektir. Afrika ülkeleri arasında bilginin, teknolojinin ve sermayenin dolaşımı kolay olacaktır
5- 2020 Yılına Kadar Silah Seslerini Susturmak
Gündem 2063’ün hedeflerine ulaşmasında silahları susturarak, iç çatışmaları durdurarak, cinsiyete dayalı şiddeti ve soykırımı önleyerek barışın inşa edilmesi elzemdir. Dolayısıyla bu proje, hayati bir önem arz etmektedir. Bu proje, belirlenen zaman içerisinde gerçekleştirilememiş olsa da kıtada barışın yeniden inşası için önemli çalışmaların başlangıcını oluşturmuştur.
6- Büyük İnga Barajı Projesi’nin Hayata Geçirilmesi
Inga Barajı'nın hayata geçirilmesi, kıtaya 43.200 MW elektrik sağlamaya hedeflenmektedir. Böylece, mevcut bölgesel güç havuzlarını ve Afrika'yı geleneksel enerji kaynaklarından modern kaynaklara dönüştürmek için birleşik hizmetlerini desteklemesi ve tüm Afrikalıların temiz ve uygun fiyatlı elektriğe erişimini sağlamış olacaktır. Baraj, şimdiki Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin İnga bölgesinde, Kongo Nehri üzerinde yapılacaktır.
7- Afrika Hava Taşımacılığı Ortak Pazarını Oluşturmak
Afrika’da ortak hava taşımacılığı pazarını oluşturmayı öngören bu projenin kıtanın ekonomik bütünleşmesine ve büyüme programına ivme kazandırması beklenmektedir. Bu proje, hava yollarıyla yapılan mal ve hizmet taşımacılığını artırmak ve kolaylaştırmak için uygulanmakta olan kuralları gevşetmeyi hedeflemektedir. Böylece hava hizmetlerinin bağlantısı ve verimliliği artmış olacaktır. Ayrıca, Afrika hava yolu şirketlerinin güvenliğini, kalitesini ve hizmet standartlarını artırarak uluslararası havacılık sisteminde güçlü bir rakip olabilmelerini sağlayacaktır.
8- Afrika Ekonomi Forumunun Kurulması
Yıllık Afrika Ekonomik Forumu, Afrikalı siyasi liderleri, özel sektörü, akademiyi ve sivil toplumu bir araya getirerek Afrika nüfusunun kalkınmasını artırmak için geniş kaynaklarını kullanarak Afrika'nın ekonomik dönüşümünü nasıl hızlandıracağını yansıtmak üzere çok paydaşlı bir toplantıdır. Forumun temel amacı, ekonomik kalkınmayı engelleyen temel faktörleri analiz ederek Gündem 2063'ün istek ve hedeflerine ulaşmak için yapılması gereken eylemleri önermektir.
9- Çevrimiçi Panafrika Hizmet Ağı
Bu ağın temel amacı Afrika'da dönüştürücü elektronik uygulamalara ve hizmetlere yol açacak politika ve stratejileri hayata geçirmektir. Özellikle Afrika içi karasal geniş bant altyapısı, siber güvenlik, bilgi devrimini biyoteknoloji ve nanoteknoloji endüstrilerinde hizmet sunumunun temeli yapmak ve nihayetinde Afrika'yı elektronik bir topluma dönüştürmeyi hedeflemektedir.
10- Dış Atmosferik Uzay İçin Afrika Uzay Stratejisi
Afrika Dış Uzay Stratejisi, Afrika'nın gelişimini desteklemek için dış uzay kullanımını geliştirmeyi amaçlamaktadır. Dış uzay, Afrika'nın tarım, afet yönetimi, uzaktan algılama, iklim tahmini, bankacılık ve finans, ayrıca savunma ve güvenlik gibi tüm alanlarda gelişimi için kritik öneme sahiptir. Bununla beraber uzay teknolojisi ürünlerine erişim artık bir lüks meselesi değildir ve bu teknolojilere ve ürünlere erişimin hızlandırılması gerekmektedir. Uydu teknolojilerindeki yeni gelişmeler, onları Afrika ülkeleri için erişilebilir kılmakta ve Afrika'da uzay ürünleri için bölgesel bir pazar geliştirmek için uygun politika ve stratejilere ihtiyacı doğurmaktadır.
11- Sanal ve Çevrimiçi Bir Afrika Üniversitesi
Bu proje, aynı anda birden fazla yerde çok sayıda öğrenciye ve akademisyene ulaşarak Afrika'da yüksek öğretime ve yaşam boyu öğrenmeye erişimi artırmak için BİT destekli programları kullanmayı amaçlamaktadır. Amacı; açık, uzaktan ve elektronik öğrenme için ilgili ve yüksek kaliteli kaynaklar geliştirmektir. Bunula beraber, öğrencilere dünyanın herhangi bir yerinde ve herhangi bir zamanda üniversiteye garantili erişim sağlamayı hedeflemektedir.
12- Siber Güvenlik
Siber Güvenlik, Gündem 2063'ün en önemli ana programlarından biridir. Bu projenin amacı; Afrika'nın sadece gelişmekte olan teknolojilerin getirdiği hızlı değişiklikleri kalkınma planlarına dahil etmekle kalmaması, aynı zamanda bu teknolojilerin Afrikalı bireylerin yararına kullanılmasını sağlaması ve kurumların veya ulus devletlerin çevrimiçi verilerin korunmasını ve güvenliğini sağlanmasıdır. Siber güvenlik projesine, Afrika Birliği Siber Güvenlik ve Kişisel Verilerin Korunması Sözleşmesi rehberlik etmektedir.
13- Büyük Afrika Müzesi
Afrika Kültür Rönesansı Sözleşmesi, kültürün insanları ortak idealler etrafında harekete geçirme ve birleştirmede ve Panafrikanizm ideallerini inşa etmek için Afrika kültürünü teşvik etmede oynadığı önemli rolü kabul etmektedir. Büyük Afrika Müzesi projesi, Afrika'nın kültürel, dinamik ve muazzam varlıklarının çeşitliliği ile özellikle sanat, müzik, diller, bilimler alanlarında Afrika'nın dünyanın çeşitli kültürleri üzerindeki etkisi hakkında farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır. Büyük Afrika Müzesi, Afrika kültürel mirasının korunması ve tanıtılması için bir koordinasyon merkezi oluşturacaktır.
Sonuç
Gündem 2063, geniş ve kapsamlı bir gündemdir. Afrika'nın karşı karşıya olduğu bir dizi siyasi, ekonomik, sosyal ve çevresel sorunu ele almayı amaçlamaktadır. Gündem 2063, birbirini izleyen on yıllık planlarla uygulanacaktır. 2014-2023 dönemi için tasarlanan ilk On Yıllık Uygulama Planı, programın her düzeyde uygulanmasını kolaylaştırmayı amaçlamaktadır. Finansman, teknoloji ve kapasite geliştirme dahil olmak üzere yeterli uygulama araçlarının zamanında elde edilmesi, verimli ve etkili program uygulaması için esastır. Sürdürülebilir kalkınma için 2030 Gündemi çerçevesinde, sürdürülebilir kalkınma hedeflerini uygulamak için gerekli araçlar olarak finansal kaynakların seferber edilmesini, kapasite oluşturulmasını ve çevreye duyarlı teknolojilerin gelişmekte olan ülkelere uygun koşullarda transferinin tanımlanması elzemdir. Bu projenin uygulanması, izlenmesi ve gözden geçirilmesi için; etkili politikaların, planların ve süreçlerin geliştirilmesi, yönlendirilmesi ve yürütülmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda ise her düzeyde gerekli olan teknik becerilerin, kurumların, sistemlerin ve süreçlerin sağlanması için kapasite oluşturmaya ihtiyaç duyulmaktadır.