top of page

Sömürgeleştirme ve Küreselleşme Yaşayan Tehditler: Afrika'nın Renkleri ve Sesleri

Yazarın fotoğrafı: Endris Mekonnen FarisEndris Mekonnen Faris

Afrika'nın renk yelpazesi ve kültürlerin sesleri, kıtanın büyüklüğü ve yaratılışındaki özgünlükle eşleşen sonsuz çeşitlilikteki zenginliğinin sadece bir yansımasıdır. Arkeolojik araştırmalara dayanan çalışmalar, Afrika'nın insanlığın bilinen en eski tarihine ev sahipliği yaparak diğer tüm kıtalara öncülük ettiğini göstermektedir. Kıtada çok çeşitli dil ve lehçeler konuşulmaktadır ve bazı çalışmalar bu sayının 1.500'ü aştığını ortaya koymaktadır. Ancak küresel iki faktör, Afrika'nın ulusların zengin kültürlerine sinmiş kolektif çeşitliliğinin korunmasını ve desteklenmesini baltalamaktadır: sömürgeleştirme ve küreselleşme.



Kolonizasyon

Sömürgeciliğin ortaya çıkmasından önce, geniş Afrika ulusu gerçek hayatta sosyo-ekonomik ve siyasi alanlarda kendini gösteren renkli kültürel uygulamalar ve değerler uygulamaktaydı. Afrika'nın renkleri ve sesleri en iyi müzik ve danslarda, sanat ve heykellerde, geleneksel evliliklerde, estetik kıyafetlerde, ailede, isimlerde ve Afrika uluslarına özgü diğer birçok özellikte gözlemlenebilir. Ancak bu, eserleri kırk yılı aşkın bir süredir sömürge karşıtı kurtuluş hareketlerine ilham veren seçkin Frantz Fanon'un çok iyi işaret ettiği gibi, bir boşaltma, çarpıtma ve yok etme deneyimiydi: "Sömürgecilik yalnızca bir halkı pençesinde tutmakla ve yerlinin beynini tüm biçim ve içerikten boşaltmakla yetinmez. Bir tür sapkın mantıkla, ezilen halkın geçmişine döner ve onu çarpıtır, şeklini bozar ve yok eder." (Fanon 2005).


Avrupalılar Afrika kıtasını işgal etmiş ve sömürgecilik yoluyla yeni bir kültür dayatmışlardır ki bu dönem tarihçiler tarafından 1800 ile 1960'lı yıllar arasına yerleştirilmektedir. Literatür, sömürgecilerin genellikle Afrika müziği, sanatı, dansı, isimleri, dini, evliliği, miras sistemleri gibi Afrika'ya ait her şeyi mahkum etme ruhuyla dolu olduğu gerçeğinin altını çizmektedir.



Sömürgeciliğin hedef aldığı yıkıcı misyonlardan biri de Afrika'nın yerli geniş kültürleriydi. Sömürgeci güçler büyük ölçüde Avrupa uluslarına özgü kültürleri uygularken, Afrika'nın renkli yerli ve çeşitli kültürleri, nüfusun büyük kesimlerini yok eden soykırımı da içeren yöntemlerle sistematik değişikliklere ve ince yıkımlara maruz kaldı. Sömürgeciliğin en önemli önceliği olan Afrika'nın zenginliğini ve doğal kaynaklarını kontrol edebilmek için kıtaya özgü yaşam biçimleri, fikirler ve eserler yok edilmeye, yabancılaştırılmaya ve kitlesel bir yönelim bozukluğuna maruz bırakıldı.


Örneğin tüm bunların anahtarı, Afrika dillerinin geçirdiği süreçtir. Dil, bir ulusun kültürünün önemli bir parçasını oluşturur ve diğerlerinin yanı sıra, o ulusun sakinleri arasında aidiyet ve birlik duygusunu güçlendirmek, ulusun hayatta kalmasının sürdürülebilirliğini sağlamak, ulusa özgü kimliği korumak ve geliştirmek ve yeni neslin ulusu bütünüyle miras almasını sağlamak gibi rolleri vardır. Dilin değiştirilmesi tüm bunları riske atar. Sömürgecilik, Afrika uluslarını her bir koloni ya da koloni grubu için bir ortak dil benimsemeye zorlayarak tam da bunu yapmıştır. Sömürgeci güçlerin ana dilleri, Kuzey Afrika hariç, bugüne kadar her koloninin resmi, iş ve ortak iletişim dili haline getirilmiştir.


Küreselleşme

Dolayısıyla, tüm dünya toplumlarına dışsal, nesnel bir küreselleşme yoktur ve dünyanın dört bir yanındaki uluslar bu küreselleşmenin oluşumuna eşit katkıda bulunmaktadır. Küreselleşme, Küresel Kuzey tarafından inşa edilen ve baskın olarak uygulanan bir söylem ve araçtır. Küresel kültürler içerisinde yapılması ve yapılmaması gerekenlere dair tek tip ahlaki ilkelerin olduğu bir dünyada yaşama çağrısı vardır. Afrika, küreselleşmenin belirli bir renk ve ses biçimini teşvik eden kültürel yönünden etkilenen geleneksel kültürlerinin artan homojenleşmesi ve tahakkümü altında yaşamaktadır. Modern sömürgeleştirme, Afrika'nın yeni neslini kasıp kavuran küreselleşme yoluyla devam etmektedir. Kıta kültürünün mirasçıları, dış kültürleri takdir etmek ve kendi kültürlerini tanıtmak arasında tutmaları gereken dengeyi kaybettiler.


Afrika'nın kültürel değerlerine hesaplanamayacak ölçüde zarar veren sömürgeciliğin uzun zaman önce sona ermesine rağmen, kıtanın geleneksel kültürel değerleri, kültürel homojenliğin yarattığı küresel kültürel değerlerle yer değiştirmeye devam ediyor.



Küreselleşmenin Afrika'nın yerli kültürlerini önemsizleştirmek için kullandığı araçlardan biri de eğitimdir. Bir Afrika ülkesinin uygulamakta olduğu bir müfredatı düşünün; tarih derslerinin tamamı Afrika dışı tarihlerden oluşuyor. Genç bir Afrikalı yerel bir eğitim merkezine gidiyor ve kendi anavatanıyla hiçbir ilgisi olmayan yabancı bir tarih hakkında eğitim alıyor. Ve bu durum, dünyanın artık tek bir köy olmasa bile küçük bir köy haline geldiğini savunan yaygın söylem tarafından uzun süredir meşrulaştırılıyor. Birçok Afrika ülkesi, eğitimi ilerletmek ve kaliteyi arttırmak adına eski sömürgecilerin müfredatını kabul etmektedir. Bunun bir sonucu olarak Afrika'nın kıta uluslarına özgü kültürel değerleri yok olma riskiyle karşı karşıya kalmaya devam etmektedir.



Sonuç

Afrika'nın kültürel değerlerdeki çeşitliliğini yansıtan renkleri ve sesleri, hayatta kalma sorunuyla karşı karşıya kalmaya devam ediyor. Sömürgeleştirme ve küreselleşme, yukarıda bahsedilen risklerin mevcut tehdidinin göze çarpan nedenlerinin başında gelmektedir. Bununla birlikte, Afrika kültürel değerlerinin yavaş yavaş yok olmasına katkıda bulunan kıta içinden de aynı derecede önemli faktörler mevcuttur. Bitmek bilmeyen çatışmalar, otoriter kurallar, toplumsal cinsiyet sorunları, ekonomik kırılganlıklar ve yaygın yolsuzluk, yerel olarak üretilen birkaç etken olarak öne sürülebilir.


Tüm kıtayı, özellikle de her türden kültürünü hedef alan bu kronik sorunu çözmek için kestirme bir çözüm yoktur. Ancak çareler bol miktarda mevcuttur. Afrikalı vatandaşların ve özellikle de gençlerin büyük ve öncü katılımıyla hükümet ve hükümet dışı kuruluşların ortak çabaları tasarlanmalıdır. Devlet, bölge ve kıta düzeyindeki kuruluşlar, Afrika'nın renk ve seslerini koruma, geliştirme, tanıtma ve aktarma konusunda yerel olarak uyarlanmış politikalar oluşturmak için vizyoner bir çaba içinde el ele vermelidir.


Referanslar

Boahen, A. A. (1985). Colonialism in Africa: its impact and significance. In General history of africa VII: Africa under Colonial Domination 1880-1935 (pp. 782–809). essay, Unesco.

Fanon, F. (2005). The wretched of the earth (First published January 1, 1961). Grove Press.

Green, Elliott. 2013. Explaining African Ethnic Diversity. International Political Science Review 34, 4: 235-253.

Mikail, I. K., & Abdullah, A. I. (2017). The impact of globalization on African culture and politics. Journal International Studies, 13. https://doi.org/10.32890/jis2017.13.1

Parker, J., & Rathbone, R. (2007). Africans: diversity and unity. In African history a very short introduction. essay, Oxford University Press. https://academic.oup.com/book/871/chapter-abstract/135469910?redirectedFrom=fulltext

Sabelo J Ndlovu-Gatsheni (2021). ‘Moral evil, economic good’: Whitewashing the sins of colonialism: https://www.aljazeera.com/opinions/2021/2/26/colonialism-in-africa-empire-was-not-ethical

Yankuzo, K. I. (2013). Impact of globalization on the traditional African cultures. Journal of Educational and Social Research. https://doi.org/10.5901/jesr.2013.v3n9p43

13 görüntüleme

Comments


©2025, Afrika Koordinasyon ve Eğitim Merkezi (AKEM) resmi sitesidir. Tüm hakları saklıdır.

bottom of page